Op 22 mei 2023 vond de inspiratiedag ‘Werkplekleren in het hoger onderwijs’ plaats, georganiseerd door Arteveldehogeschool in Gent. Het was een dag vol interessante lezingen, workshops en netwerkmogelijkheden voor docenten, mentoren en andere geïnteresseerden.
De dag begon met een welkomstwoord door Kristof Punie, opleidingshoofd van de graduaatsopleidingen Business & Management, gevolgd door een panelgesprek met getuigenissen van studenten uit verschillende opleidingen. Er werd gediscussieerd over ervaringen en uitdagingen van het werkplekleren. Daarna volgde een inspirerende presentatie van Jan Wilmots, die inzichten gaf in de evolutie en laatste ontwikkelingen op het gebied van werkplekleren. Meteen was de toon gezet voor een dag vol nieuwe inzichten en ideeën! Tijdens de lunchpauze was er gelegenheid tot netwerken met elkaar, waarna je een keuze kon maken om twee ‘show-and-tell’-pitches mee te volgen. Vervolgens konden de deelnemers kiezen uit één van de verschillende workshops, zoals ‘Hoe coachen bij het werkplekleren’, ‘Omgaan met inclusie op de werkvloer’ en ‘Hoe neurodiverse mensen een positieve impact hebben op de organisatie’. Deze workshops waren interactief en praktijkgericht, waardoor de deelnemers direct aan de slag konden met de opgedane kennis en vaardigheden.
Deze inspiratiedag was zeker succesvol! De deelnemers gingen naar huis met praktische handvaten en inspiratie om werkplekleren in het onderwijs toe te passen en zo het leren van studenten te verbeteren. Zowel de organisatoren als deelnemers kunnen terugkijken op een geslaagd event. Hopelijk volgen er in de toekomst meer van deze inspirerende evenementen om het onderwijs verder te innoveren.
Zes graduaatsstudenten ‘Informatiebeheer: bibliotheek en archief’ trokken op donderdag 11 mei richting ‘de Leefschool’ in Oosterzele om de leerlingen uit het vijfde en zesde leerjaar mediawijs te maken.
In februari 2023 kregen de studenten in het kader van het vak ‘werkveldlab’ de vraag of ze aan de slag konden rond mediawijsheid in het lager onderwijs. Na een brainstormronde waarin tonnen informatie werd verzameld via Mediawijs, Childfocus en een heel aantal boeken, werden de krijtlijnen duidelijk. De studenten besloten om zich te focussen op 6 onderwerpen: sexting, grooming, phishing, wachtwoordgebruik, sociale media en fake news.
Om niet te vervallen in saaie, droge materie, toonden de studenten zich van hun meest creatieve kant en besloten ze om twee spelletjes uit te werken. Het eerste spel werd een variant op het alombekende ‘Weerwolven’. Burgers uit de stad Wakkerdam werden geteleporteerd naar Pixelburg, waar de gsm-gebruikers geteisterd werden door virussen. Om die virussen succesvol te verslaan, moesten de leerlingen een aantal mediawijze vragen oplossen.
Het tweede spel werd een variant op ‘Slangen en ladders’. Het doel van het spel was nog steeds om als eerste alle vakjes te doorlopen, maar het spelverloop werd aangepast. Voor elk ‘normaal’ vakje waarop de leerlingen belandden, kregen ze een situatiekaart. Daarop stond een bepaalde situatie beschreven die zich op het internet kan voordoen. De leerlingen bespraken onderling hoe ze daar het best mee om konden gaan.
Op sommige vakjes konden de leerlingen minigames spelen. Varianten van ‘Black stories’, ‘What do you meme?’, ‘Oxo’ en ‘Mastermind’ gaven de kinderen de mogelijkheid om meer te weten te komen over fake news, het instellen van een goed wachtwoord en phishing.
Zowel de studenten als de leerlingen blikken terug op een leerrijke en fijne ervaring. De Leefschool neemt wellicht een deel van het lesmateriaal in gebruik en de kinderen zijn nu hopelijk nog beter gewapend tegen de mogelijke gevaren van het internet. Op naar een volgende samenwerking!
“Het is een nuttig, mooi gestructureerd document, waar we verder concreet mee aan de slag kunnen. Wat ik erg positief vind: dat er verschillende aspecten/problematieken aan bod komen; het advies in de vorm van een stappenplan en het idee van de projectweek waarbij personeel en vrijwilligers samenwerken.“
Onze werkveldlabs zijn een volwaardige toepassing van “problem based learning”, waarbij studenten (starters en oudere jaars) samen aan de slag gaan met een “wicked problem” of complex probleem uit de sector.
Dit jaar waren we in de opleiding gestart met een nieuw praktijkvak: Werkveldlab. In dit vak zetten we volwaardig in op duaal leren, leren in de praktijk. Vanaf hun eerste stappen in de opleiding worden studenten zo geconfronteerd met een complex probleem uit de sector, dat ze moeten analyseren en waarbij ze een (begin van een) oplossing moeten voor formuleren.
Gisteren presenteerden de studenten (gestart in september!) hun bevindingen voor een jury en die was aangenaam verrast door de kwaliteit van de meeste presentaties, zowel inhoudelijk als vormelijk.
De vier voorgestelde werkveldlabs waren:
Een gebruikersonderzoek bij een samenwerkingsverband van openbare bibliotheken
De ontwikkeling van een webwinkel
Een toekomstscenario voor het documentbeheer en de informatieprocessen van een organisatie
Het preserveren, digitaliseren en ontsluiten van een fotocollectie.
Bron: Flickr.com Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)
In de laatste META van de VVBAD verscheen het het tweede artikel dat Kevin Linsingh en ik schreven in de korte essay-reeks ‘Duaal leren voor diverse doelgroepen: het vervlechten van sector en opleiding’. Hier vind je het eerste artikel.
Na interne analyse bij zowel Erasmushogeschool Brussel (EhB), Arteveldehogeschool als de master-na-master Archivistiek van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) kwam men tot de vaststelling dat in deze opleidingen een bovengemiddeld aantal studenten met een autismespectrumstoornis (ASS) aanwezig is.
We zien veel studenten met ASS falen in de opleiding en op de werkplek, maar minstens evenveel zien we floreren en excelleren.
In dit artikel richten we ons niet enkel op de uitdagingen voor de studenten met ASS en hun werkplekken, maar meer nog op hun talenten. Veel mensen met ASS hebben bijvoorbeeld een goede ‘lokale informatieverwerking’, waardoor ze sterk detailgericht zijn. Ze beschikken vaak over een uitzonderlijk waarnemingsvermogen, een analytische denkstijl en een sterk geheugen voor losstaande feiten en details. Daarom beschikken zij vaak over talenten, die in onze sector goed kunnen gebruikt worden.
Onze opleiding Informatiebeheer is één van de organisatoren.
MAANDAG 22 MEI 2023
Een beroepsgerichte opleiding volgen zonder het beroep in de praktijk te ervaren is als zwemmen op het droge. Naast de stages, businesscases, bedrijfsbezoeken, etc… zoeken veel opleidingen naar nog authentiekere, meer real-life ervaringen voor hun studenten en cursisten. Werkplekleren en duale vormen van leren zijn niet meer weg te denken in het hoger onderwijs, zowel in de graduaatsopleidingen als in de bacheloropleidingen. Hoe pak je dit aan als onderwijsinstelling, maar eveneens als bedrijf en organisatie?
We delen tips en tricks en maken ruimte voor uitwisseling. En onze studenten? Zij tonen ons hoe het moet: ze organiseren dit event. Van werkplekleren gesproken.
Met deze studiedag wil Arteveldehogeschool in samenwerking met Vlhora en Syntra haar expertise en ervaring delen met onze onderwijs- en werkveldpartners.
DOELGROEP
We richten ons op alle onderwijspartners uit het hoger onderwijs en werkveldpartners die nieuwsgierig zijn naar manieren om studenten meer via werkplekleren de nodige skills en kennis te laten opdoen.
PROGRAMMA
Op het programma staat een mix aan inspirerende praktijkverhalen en getuigenissen, expertise en innovatieve inzichten om concreet mee aan de slag te gaan in het verder uitbouwen van meer werkplekleren in onze graduaten en bachelors. Er is ruimte voor ontmoeting en netwerking, voor uitwisseling en inspiratie.
We zetten als opleiding steeds meer in op duaal leren. Dat betekent dat studenten niet alleen oefenen wat ze in de les geleerd hebben, zoals een klassieke stage, maar dat ze ook daadwerkelijke nieuwe dingen leren op de werkplek.
De vraag die misschien opkomt is: is duaal leren een geschikte leerweg voor mensen met bijv. een andere thuistaal of met een handicap? Spoiler alert: uiteraard! Maar welke uitdagingen komen ze tegen? Daarover ging ik op onze afstudeerbeurs in gesprek met 2 van onze afgestudeerden met respectievelijk een auditieve en een motorische handicap: Isabelle en Lien.
Hieronder vind je het uitgeschreven interview:
Welke factoren speelden mee in jullie keuze van stageplaats?
Voor mij was het belangrijk dat ik een visueel project had en geen project waarbij auditieve of audiovisuele aspecten (bijvoorbeeld voorleesmomenten) een belangrijke rol speelden.
Ook een belangrijk punt was in welke mate er geluidsoverlast was op stageplaats (ivm verstaanbaarheid en gesprekken kunnen voeren).
Ook de mogelijkheid om zoveel mogelijk op de stageplaats aanwezig te kunnen zijn en geen thuiswerk (face to face gaat beter dan via scherm, ook minder vermoeiend)
Verder verkies ik een klein team, dit maakt het bij groepsoverleg gemakkelijker om het gesprek te volgen (om lichaamstaal, mimiek en mondbeeld van alle personen te kunnen volgen en auditief mee te volgen)
Isabelle en haar afstudeerproject
Welke moeilijkheden ondervonden jullie tijdens de stage?
Coronacrisis -> mondmaskers, de mogelijkheid om te liplezen of mimiek van gezicht te lezen nonverbale communicatie!) valt weg.
Telefoneren is niet mogelijk (nogmaals: geen lichaamstaal, mimiek of liplezen). Dit werd vervangen door mailen met collega’s (soms omslachtig of meerdere keren per dag mailen) of chatten via Teams (collega’s moeten online of aan computer zijn).
Rumoerige ruimtes met een grote groep: (zoals docentenruimte in de middagpauze) gesprekken zijn moeilijk om te voeren, veel herhalen en vragen om te herhalen (niet altijd leuk, en soms geef ik het dan ook op bij poging nummer vijf). Te lang in een rumoerige ruimte blijven maakt me vermoeid en geeft hoofdpijn omdat ik van alle kanten geluidsprikkels binnenkrijg en onbewust meerdere gesprekken probeer te volgen (wat natuurlijk nooit lukt). Ik probeer te focussen op één gesprek, maar steek zoveel energie in het volgen dat ik niet zo veel zelf zeg.
Presenteren geeft veel stress, wat het stotteren verergert. Improviseren of afleiding hierbij is een nachtmerrie (stress!). (1-2-3 piano bij ingang van mediatheek terwijl ik vorming moest geven aan mediatheekcollega’s via Teams)
Hoe ging je om met die obstakels tijdens je stage?
Van een nood een deugd maken…
Bij audiovisuele content heb ik steeds nood aan ondertiteling. Podcasts zijn voor mij niet interessant zonder een transcriptie. Dus maakte ik bij verschillende introductiefilmpjes een uitgeschreven tekst waarbij alle inhoud aan bod kwam. (herbekijken, herbekijken en herbekijken). Deze combinatie van filmpjes met tekst is ook handig voor studenten zonder beperking 😊
Bijgevolg had ik ook aandacht voor de toegankelijkheid van mijn teksten voor studenten met een visuele beperking die gebruik maken van voorleessoftware. Het beschrijven van afbeeldingen en opletten op het contrast van bepaalde kleuren op witte achtergrond (leesbaarheid).
Wat zijn jullie aanbevelingen voor toekomstige werkplekken die stagairs met een bepaalde beperking willen ontvangen?
Verplaatsing:
De verplaatsingen van en naar de stageplaats is ook een struikelblok waar ik vaak op val. Wanneer wij assistentie wensen om het openbaar vervoer te gebruiken moeten we dit vaak 24 uur op voorhand aanvragen. Ook zijn niet alle stations/bussen/treinen aangepast. Wanneer je een reservatie vergeet te doen geraak je bij gevolg vaak niet meer op je stageplaats.
Toegankelijkheid:
Eerst en vooral is het vinden van een toegankelijke stageplaats geen evidentie voor mensen met een beperking. Personen in een rolwagen fysiek of manueel hebben een stageplaats nodig waar geen trappen aanwezig zijn en alle doorgangen ruimen genoeg zijn. In onze sector heb ik zelf reeds ondervonden dat het vinden van een volledig toegankelijke openbare bibliotheek geen evidentie is. Vaak zijn de doorgangen smal of zijn niet alle delen van de bibliotheek toegankelijk. Wanneer je stage loopt in een openbare bibliotheek is het natuurlijk jammer dat je niet alle mooie plekjes van deze bibliotheek kan leren ken tijdens je stage.
Vaak zijn bibliotheken ook gevestigd in oude gebouwen die door oude elementen niet altijd toegankelijk. Tegenwoordig kunnen architecten al veel verwezenlijken naar toegankelijkheid toe bij renovaties.
Ik heb zelf geen stage gedaan in een archief maar van in de lessen in het eerste en tweede jaar kan ik wel zeggen dat dat stage doen in archief wanneer je in rolwagen zit praktisch onmogelijk is. De doorgangen zijn vaak zo smal dat je er met een rolwagen niet door kan. De gebouwen waarin archieven gevestigd zijn hebben meestal wel een lift maar deze is alleen voor praktisch nut. Bijvoorbeeld het verplaatsen van archiefstukken naar een andere verdieping. Bij gevolg is de lift vaak te klein om comfortabel te gebruiken wanneer je in een rolwagen zit. Door dit alles keek ik zelf ooksteeds op naar de lessen die plaatsvonden in het archief.
Praktische beslommeringen:
In mijn persoonlijke situatie betekend een volledige dag stage of school in principe een hele dag geen mogelijkheden om naar toilet te gaan. Wanneer je dan meerdere dagen in de week van acht uur in de ochtend tot vaak zes uur in de avond van huis bent is dit wel een lange dag. Zelf ben ik niet in de mogelijkheid om omwille van fysieke kracht zelfstandig naar toilet te gaan. Niet alle gebouwen beschikken over een aangepaste toilet. Wanneer mensen wel in de mogelijkheid zijn om zelf hun transfer te doen maar de toiletruimte te klein is om hun rolwagen binnen te kunnen kan deze niet naar toilet.
Omwille van mijn beperking kan ik geen zware fysieke lasten dragen. Bovenhands kan ik helemaal niets meer dragen. Dit heeft tot gevolg dat ik sommige praktische taken minder makkelijk zal kunnen uitvoeren. Hierbij denk bijvoorbeeld aan het terugzetten van de boeken. Dit is voor mij mogelijk maar niet met veel boeken tegelijk. Ook kan ik geen boeken wegzetten die helemaal beneden of juist helemaal bovenaan in het rek staan.
Ook de werkplekken op de stageplaats moeten in de mate van het mogelijk zo veel mogelijk aangepast zijn. Zowel voor mensen met een beperking als gewone medewerkers en stagiaires is het belangrijk dat er zo ergonomisch mogelijk gewerkt kan zijn. Bureaus dat in hoogte verstelbaar zijn
Uitsmijtervraag: wat is jullie grootste talent?
Wij zijn “universeel klantvriendelijk” omdat we automatisch rekening houden met de grote diversiteit bij klanten en collega’s en omdat we oog hebben op welke aanpassingen er nodig zijn in de infrastructuur en dienstverlening om te zorgen dat iedereen evenwaardig behandeld wordt.
Verborgen in de bossen van Gontrode ligt de campus van BOS+.
Luk en Jan van de opleiding Informatiebeheer gingen op bezoek bij Isaac Lievevrouw, die ondermeer de bibliotheek onder zijn hoede heeft. Het doel van het gesprek was de opzet van een samenwerking, waarbij een groep studenten voor het vak Werkveldlab, de unieke collectie van de organisatie gaan aanpakken.
Wat doet BOS+? BOS+ heeft voeling met het werkveld van bosbeheerders en boseigenaars, monitort de situatie in eigen land en volgt mondiale tendensen op. Op basis van alle beschikbare expertise ontwikkelt BOS+ een innoverende visie op bos en bomen. Vanuit die visie wil BOS+ diverse doelgroepen aanzetten om zich actiever in te zetten voor meer en beter bos. Omwille van het brede maatschappelijke belang van bos moet BOS+ haar pleidooi samen met andere geëngageerde maatschappelijke actoren voeren. Daarom stelt BOS+ instrumenten ter beschikking van middenveld, ondernemingen, opinie- en beleidsmakers, onderwijs, milieu- en Noord-Zuidverenigingen, en bos- en natuurbeheerders om samen te ijveren voor meer en beter bos, en dit zowel nationaal als internationaal.
FARO is het steunpunt voor de cultureel-erfgoedsector. Ze werken voor en met erfgoedwerkers uit archieven, erfgoedbibliotheken, erfgoedcellen, organisaties die zich toespitsen op immaterieel erfgoed, landelijke dienstverlenende organisaties en musea. Ook beleidsmakers, gemeentelijke cultuur- en erfgoeddiensten zijn belangrijke doelgroepen.
Vanaf volgend academiejaar introduceert de opleiding Informatiebeheer een nieuw praktijkvak: “Werkveldlab”.
We willen onze studenten zoveel mogelijk laten leren vanuit de praktijk, daarom introduceren we dit jaar het vak Werkveldlab, waarbij een groep studenten, onder begeleiding van een docent, aan de slag gaat met een complex probleem (“wicked problem”) dat relevant is voor de sector.
Bij een graduaatsopleiding staat leren op de werkvloer centraal (minstens 1/3 van de studiepunten). Je krijgt er alle theorie in functie van je beroepspraktijk en leert op een hands-on manier. In dit graduaat bieden we een brede, maar tegelijk verdiepende vorming in de theoretische lessen en laten we studenten zich zoveel mogelijk specialiseren via de praktijkvakken.
Werkpleklab is authentiek en geïntegreerd leren waarbij studenten leren door het werken aan een concrete opdracht/project. Dit werkt niet alleen motiverend voor studenten, maar bevordert ook de transfer van theorie naar praktijk.
Het wordt een multidisciplinair vak, waarin we op zoveel mogelijk competenties willen screenen, wat niet altijd mogelijk is bij andere vormen van werkpleklerenomdat bijv. de mogelijkheden van de werkplek te beperkt zijn. Voorbeelden geven: samenwerken, projectmanagement, procesmanagement, ….
We onderstrepen hiermee het belang van samenwerken, projectwerk en ondernemerschap in onze opleiding én sector. Op die manier kan de student zich verder specialiseren in zijn gewenste interessegebieden. Het biedt tevens mogelijkheden tot samenwerken met de eigen opleiding, met organisaties uit de sector en met andere opleidingen.
Enkele voorbeelden van mogelijke complexe problemen:
Organisatie XXX viert haar 50 jarig bestaan en komt tot de vaststelling dat ze haar historische documenten niet meer terugvindt.
Bij organisatie YYY is door de coronacrisis het gebruik van Teams enorm toegenomen. Daardoor is het documentbeheer een chaos geworden.
Bij organisatie ZZZ is de documentalist op pensioen gegaan. De directie wil van de gelegenheid gebruik maken om het informatiebeheer, zonder taboes, futureproof te maken.
Gemeente BBB wil haar inwoners helpen de digitale kloof te overbruggen. Graag een performant plan van aanpak en liefst zo goedkoop mogelijk.
Heb je zelf zo’n probleem waarmee je aan de slag wil gaan met onze studenten, neem dan contact op met informatiebeheer@arteveldehs.be.
Naast het nieuwe vak werkpleklab, die de studenten 4 keer zullen moeten volgen, blijven de “klassieke” stages ook bestaan. Ze starten met een meeloopstage en in hun afstudeerjaar werken ze op hun werkplek zelfstandig een project uit.
