Duaal leren in onze sector

Samen met de collega’s van Erasmushogeschool werken we aan een ESF-onderzoek hoe we duaal leren performanter kunnen implementeren in onze sector. In de laatste Meta verscheen ons eerste essay hierover.

Dit artikel is het eerste artikel in de korte Essay-reeks ‘Duaal leren voor diverse doelgroepen: het vervlechten van sector en opleiding’.

In deze disruptieve tijden waarin alles razendsnel digitaliseert en evolueert, zijn levenslang leren en het vermogen om zich constant aan te passen van cruciaal belang. Dat geldt voor bedrijven en organisaties, maar zeker ook voor het onderwijs, waar de aangeleerde kennis en vaardigheden vaak al verouderd zijn voor de studenten op de arbeidsmarkt terechtkomen. Geen eenvoudige taak, en volgens de Vlaamse Adviesraad voor Innoveren en Ondernemen (VARIO) scoort Vlaanderen zwaar ondermaats op levenslang leren.

Zo’n 7 à 8 procent van de Vlamingen tussen 24 en 64 jaar zegt de vier voorafgaande maanden een opleiding te hebben gevolgd. In Nederland is dat 18,8 procent en in Zweden zelfs 28 procent. (Romans, 2021). Technologische ontwikkelingen veranderen de samenleving en de manier waarop we onze job uitvoeren ingrijpend. Mensen moeten blijven bijleren, ook – en misschien zelfs vooral – in onze sector. Daarom hebben de graduaatsopleidingen Informatiebeheer: Bibliotheek en Archief van de Erasmushogeschool Brussel (EhB) en Arteveldehogeschool, met middelen van het Europees Sociaal Fonds (ESF), een onderzoeksproject opgezet om de mogelijkheden van duaal leren in de informatiesector af te tasten. Het opzet is om een proeftuin te organiseren om verschillende vraagstukken met betrekking tot duale leertrajecten als volwaardige leerweg te beantwoorden.

Op stage met een handicap

Isabelle en Lien

We zetten als opleiding steeds meer in op duaal leren. Dat betekent dat studenten niet alleen oefenen wat ze in de les geleerd hebben, zoals een klassieke stage, maar dat ze ook daadwerkelijke nieuwe dingen leren op de werkplek.

De vraag die misschien opkomt is: is duaal leren een geschikte leerweg voor mensen met bijv. een andere thuistaal of met een handicap? Spoiler alert: uiteraard! Maar welke uitdagingen komen ze tegen?
Daarover ging ik op onze afstudeerbeurs in gesprek met 2 van onze afgestudeerden met respectievelijk een auditieve en een motorische handicap: Isabelle en Lien.

Hieronder vind je het uitgeschreven interview:

Welke factoren speelden mee in jullie keuze van stageplaats?

Voor mij was het belangrijk dat ik een visueel project had en geen project waarbij auditieve of audiovisuele aspecten (bijvoorbeeld voorleesmomenten) een belangrijke rol speelden.

Ook een belangrijk punt was in welke mate er geluidsoverlast was op stageplaats (ivm verstaanbaarheid en gesprekken kunnen voeren).

Ook de mogelijkheid om zoveel mogelijk op de stageplaats aanwezig te kunnen zijn en geen thuiswerk (face to face gaat beter dan via scherm, ook minder vermoeiend)

Verder verkies ik een klein team, dit maakt het bij groepsoverleg gemakkelijker om het gesprek te volgen (om lichaamstaal, mimiek en mondbeeld van alle personen te kunnen volgen en auditief mee te volgen)

Isabelle en haar afstudeerproject

Welke moeilijkheden ondervonden jullie tijdens de stage?

Coronacrisis -> mondmaskers, de mogelijkheid om te liplezen of mimiek van gezicht te lezen nonverbale communicatie!) valt weg.

Telefoneren is niet mogelijk (nogmaals: geen lichaamstaal, mimiek of liplezen). Dit werd vervangen door mailen met collega’s (soms omslachtig of meerdere keren per dag mailen) of chatten via Teams (collega’s moeten online of aan computer zijn).

Rumoerige ruimtes met een grote groep: (zoals docentenruimte in de middagpauze) gesprekken zijn moeilijk om te voeren, veel herhalen en vragen om te herhalen (niet altijd leuk, en soms geef ik het dan ook op bij poging nummer vijf). Te lang in een rumoerige ruimte blijven maakt me vermoeid en geeft hoofdpijn omdat ik van alle kanten geluidsprikkels binnenkrijg en onbewust meerdere gesprekken probeer te volgen (wat natuurlijk nooit lukt). Ik probeer te focussen op één gesprek, maar steek zoveel energie in het volgen dat ik niet zo veel zelf zeg.

Presenteren geeft veel stress, wat het stotteren verergert. Improviseren of afleiding hierbij is een nachtmerrie (stress!).
(1-2-3 piano bij ingang van mediatheek terwijl ik vorming moest geven aan mediatheekcollega’s via Teams)

Hoe ging je om met die obstakels tijdens je stage? 

Van een nood een deugd maken…

Bij audiovisuele content heb ik steeds nood aan ondertiteling. Podcasts zijn voor mij niet interessant zonder een transcriptie. Dus maakte ik bij verschillende introductiefilmpjes een uitgeschreven tekst waarbij alle inhoud aan bod kwam. (herbekijken, herbekijken en herbekijken). Deze combinatie van filmpjes met tekst is ook handig voor studenten zonder beperking 😊

Bijgevolg had ik ook aandacht voor de toegankelijkheid van mijn teksten voor studenten met een visuele beperking die gebruik maken van voorleessoftware. Het beschrijven van afbeeldingen en opletten op het contrast van bepaalde kleuren op witte achtergrond (leesbaarheid).

Wat zijn jullie aanbevelingen voor toekomstige werkplekken die stagairs met een bepaalde beperking willen ontvangen?

Verplaatsing:

De verplaatsingen van en naar de stageplaats is ook een struikelblok waar ik vaak op val. Wanneer wij assistentie wensen om het openbaar vervoer te gebruiken moeten we dit vaak 24 uur op voorhand aanvragen. Ook zijn niet alle stations/bussen/treinen aangepast. Wanneer je een reservatie vergeet te doen geraak je bij gevolg vaak niet meer op je stageplaats.

Toegankelijkheid:

Eerst en vooral is het vinden van een toegankelijke stageplaats geen evidentie voor mensen met een beperking. Personen in een rolwagen fysiek of manueel hebben een stageplaats nodig waar geen trappen aanwezig zijn en alle doorgangen ruimen genoeg zijn. In onze sector heb ik zelf reeds ondervonden dat het vinden van een volledig toegankelijke openbare bibliotheek geen evidentie is. Vaak zijn de doorgangen smal of zijn niet alle delen van de bibliotheek toegankelijk. Wanneer je stage loopt in een openbare bibliotheek is het natuurlijk jammer dat je niet alle mooie plekjes van deze bibliotheek kan leren ken tijdens je stage.

Vaak zijn bibliotheken ook gevestigd in oude gebouwen die door oude elementen niet altijd toegankelijk. Tegenwoordig kunnen architecten al veel verwezenlijken naar toegankelijkheid toe bij renovaties.

Ik heb zelf geen stage gedaan in een archief maar van in de  lessen in het eerste en tweede jaar kan ik wel zeggen dat dat stage doen in archief wanneer je in rolwagen zit praktisch onmogelijk is. De doorgangen zijn vaak zo smal dat je er met een rolwagen niet door kan. De gebouwen waarin archieven gevestigd zijn hebben meestal wel een lift maar deze is alleen voor praktisch nut. Bijvoorbeeld het verplaatsen van archiefstukken naar een andere verdieping. Bij gevolg is de lift vaak te klein om comfortabel te gebruiken wanneer je in een rolwagen zit. Door dit alles keek ik zelf ook steeds op naar de lessen die plaatsvonden in het archief.

Praktische beslommeringen:

In mijn persoonlijke situatie betekend een volledige dag stage of school in principe een hele dag geen mogelijkheden om naar toilet te gaan. Wanneer je dan meerdere dagen in de week van acht uur in de ochtend tot vaak zes uur in de avond van huis bent is dit wel een lange dag. Zelf ben ik niet in de mogelijkheid om omwille van fysieke kracht zelfstandig naar toilet te gaan. Niet alle gebouwen beschikken over een aangepaste toilet. Wanneer mensen wel in de mogelijkheid zijn om zelf hun transfer te doen maar de toiletruimte te klein is om hun rolwagen binnen te kunnen kan deze niet naar toilet.

Omwille van mijn beperking kan ik geen zware fysieke lasten dragen. Bovenhands kan ik helemaal niets meer dragen. Dit heeft tot gevolg dat ik sommige praktische taken minder makkelijk zal kunnen uitvoeren. Hierbij denk bijvoorbeeld aan het terugzetten van de boeken. Dit is voor mij mogelijk maar niet met veel boeken tegelijk. Ook kan ik geen boeken wegzetten die helemaal beneden of juist helemaal bovenaan in het rek staan.

Ook de werkplekken op de stageplaats moeten in de mate van het mogelijk zo veel mogelijk aangepast zijn. Zowel voor mensen met een beperking als gewone medewerkers en stagiaires is het belangrijk dat er zo ergonomisch mogelijk gewerkt kan zijn. Bureaus dat in hoogte verstelbaar zijn

Uitsmijtervraag: wat is jullie grootste talent?

Wij zijn “universeel klantvriendelijk” omdat we automatisch rekening houden met de grote diversiteit bij klanten en collega’s en omdat we oog hebben op welke aanpassingen er nodig zijn in de infrastructuur en dienstverlening om te zorgen dat iedereen evenwaardig behandeld wordt.