Informatiebeheer Arteveldehogeschool
Het kennis- en communicatieplatform voor alumni, studenten, docenten en werkveld van de opleiding Informatiebeheer aan Arteveldehogeschool
Tijdens deze zevendaagse opleiding word je opgeleid tot digitale-inclusiecoach. Je krijgt een kader aangereikt om een visie en beleid uit te werken rond digitale inclusie, mediawijsheid en digitale geletterdheid binnen je lokaal bestuur of overheidsdienst. Daarnaast krijg je een overzicht van inspirerende praktijkvoorbeelden om concrete acties op poten te zetten. De opleiding biedt je ook een uitstekende kans om te netwerken met andere digitale-inclusiecoaches.
Samen met Universiteitsbibliotheek Gent, de Koninklijke Bibliotheek van België (KBR) en Wikimedia België organiseert Meemoo de jaarlijks Publiekdomeindag. In 2023 zetten ze het publiek domein opnieuw in de schijnwerpers op 15 februari. Benieuwd naar de acties die verschillende cultureelerfgoedinstellingen in 2022 ondernamen om hun publiekdomeincollecties toegankelijk te maken? Schrijf je dan snel in.
Wanneer en waar: woensdag 15 februari 2023, Brussel
Wist je dat archieven en erfgoedinstellingen een schat aan lesmateriaal hebben? Boeiende content zomaar voor het grijpen! Kom naar onze infomiddag en ontdek hoe archieven jou als leerkracht kunnen helpen, welke pakketten je kant-en-klaar bij ons kunt ophalen, hoe je een educatief medewerker uitnodigt bij jou in de klas en nog veel meer!
Waar denk jij aan bij het begrip cultuureducatie? Misschien aan een museumbezoek met je klas, het meepikken van een dansvoorstelling of het bijwonen van een musical? Maar dacht jij ook al eens aan vormen van digitale cultuureducatie? Want ook dit neemt een steeds belangrijkere rol in! Tijdens Dig It Up, op dinsdag 14 februari, ontdek je alles over digitale cultuureducatie gericht op kleuters, kinderen en jongeren.
Datum: dinsdag 14 februari 2023
Locatie: Antwerpen Toon op kaart
Organisator: Mediawijs, JEF, De Ambrassade, publiq, VVBAD en FARO
Verslag van de collega-groep Kennis- en Informatiemanagement
16 december te Gent
Na de geslaagde kick-off in september kwam de nieuwe collega-groep Kennis- en Informatiemanagement (een initiatief van VVBAD, Erasmushogeschool en Arteveldehogeschool, onder de vleugels van de VVBAD, op vrijdagnamiddag 16 december op kruissnelheid.
Tijdens deze bijeenkomst wisselden professionals uit bedrijven, overheidsinstellingen en andere organisaties kennis uit over het thema cultuurverandering bij kennis- en informatiemanagement.
Ondanks de drukke decembermaand, stakingen en vriesweer werden we, tot ons groot plezier, overrompeld door een grotere aanwezigheid dan verwacht.
Na het korte welkomstwoord van An Beghein, hoofd van de graduaatsopleidingen van Arteveldehogeschool en de voorstelling van Informatie aan Zee door Birgit Grootjans nam Tom Laureys van Acolad Digital (de nieuwe naam van Amplexor) ons mee in een verhaal over user adoption van digitale systemen.
Traditionele IT-projecten, zoals de introductie van MS Teams, zijn als een expeditie Robinson naar het beloofde eiland.
Veel te vaak steken we de eindgebruikers in een duikboot en varen zo naar het eiland. Ze merken niets van de reis, op het einde krijgen ze een reddingsvest en worden ze over boord gegooid. Ze moeten verder hun plan trekken, waardoor sommigen verdrinken, andere zwemmen terug en nog andere duiken onder (die omarmen de shadow IT), … En soms zijn de nieuwe eilandbewoners zo wanhopig of kwaad dat ze hun eiland in brand steken.
Dit gebeurt wanneer geen rekening gehouden wordt met user adoption. Digitaal informatiebeheer is immers meer dan een tool en cultuurverandering is een volwaardig projectonderdeel. Mensen veranderen niet automatisch en er is geen “one-size-fits-all”.
De basisfilosofie van verandering bij Acolad Digital is gebaseerd op het Prosci ADKAR-model. Dat model beschrijft 5 noodzakelijke stappen bij verandering:
Tom beschreef ook hun projectaanpak waarbij ondermeer het belang van een initiële roadmap, de ambassadeurs, een complementair team, de user adoption en de projectcontinuïteit werden beklemtoond.
Tenslotte werden 4 misverstanden over cultuurverandering ontkracht:
Zijn presentatie vind je hier.
Na Tom plaatste Filip Callewaert, directeur van Vonk en voormalig informatiemanager van oa. Havenbedrijf Antwerpen, het belang van cultuurverandering voor kennis- en informatiebeleid in een ruimere context. Hij is bekend van zijn quote “Information is for action, not for storage”.
De komst van Windows en het Internet zorgden niet voor de grote revolutie in het kennis- en informatiebeleid, want dat was de oude manier van werken op digitale wijze: we maakten digitaal papier en staken dat in digitale mapjes.
Filip maakt hier de vergelijking met de eerste modellen van de stoomboot, waarbij de aandrijving gebeurde met roeispanen. Om de stoommachine op het schip te laten renderen was een totaal andere aanpak nodig, dit werd eerst het rad en daarna de schroef.
Digitalisering is onze huidige stoommachine, maar wij gebruiken nog te veel onze roeispanen in plaats van echt te innoveren op vlak van samen werken en kennis delen.
De grote gamechanger werd het Web 2.0, de voorloper van de huidige sociale media. Dit sloot ook veel beter aan bij het concept van het World Wide Web, zoals Tim Berners Lee het bedoelde in “Weaving the Web: The Original Design and Ultimate Destiny of the World Wide Web”. Door deze stap werd immers iedereen potentieel auteur en gingen mensen echt op een andere manier samen werken. De Wikipedia werd het uithangbord van dit nieuwe denken. Een wiki is immers méér dan een software en zorgde voor een grote cultuurshift.
Deze manier van samenwerken had een gigantische impact op de cultuur en structuur van innovatieve organisaties. De structuur evolueerde van strikt hiërarchisch naar een genetwerkt model en van een gesloten naar een open structuur.
Nog meer veranderde de organisatiecultuur. Dit is het krachtenveld binnen de grenzen van de organisatie dat medewerkers beïnvloedt in hun relaties met elkaar, klanten en andere stakeholders. De principes van open, duurzaam, co-creatie, flexibel, agile, … werden de waarden van een typische 21ste eeuwse organisatiecultuur. Deze principes werden beschreven door Peter Hinssen in “The network always wins: hoe overleven in een onzeker tijdperk” en door Jim Whitehurst, CEO van Red Hat, in “The Open Organization: Igniting Passion and Performance”.
Het blinde geloof dat technologie, an sich, alles zal oplossen werd begraven. De steeds groeiende complexiteit van onze informatiehuishouding kun je niet bestrijden met nog meer complexiteit. Dit is de zogenaamde “Productivity paradox of information technology”, waarbij (te) verregaande investeringen in technologie zorgen voor een verminderde productiviteit.
Het menselijk aspect van veranderen en innoveren werd opnieuw naar waarde geschat. Dit resulteert in nieuwe vaardigheden en attitudes voor kenniswerkers: zoals “delen” als standaardgedrag, het ontwikkelen van communities, open dialogen vormgeven, het netwerk- en sociaal leren, informatiedesign, “luidop werken”, chunken, …
Maar vooral de kracht van “open werken” omarmen!
Zijn presentatie vind je hier.
Beide lezingen resulteerden in boeiende discussies en in de goesting voor een volgende editie. Uit de korte brainstorm die volgde kwamen topics als: Iso-standaarden en kwaliteitszorg, Europese wetgeving (Data-act en The Interoperable Europe Act), … Heb je zelf suggesties of wil je zelf participeren: Interesse om te participeren? Contacteer Kevin Linsingh (kevin.linsingh@ehb.be) of Jan Van Hee (jan.vanhee@arteveldehs.be).
Bij de VOGIN-IP-lezing van dit jaar is nogal wat aandacht voor zaken die met Wikipedia, Wikidata en Wikimedia van doen hebben.
Zo is er in de eerste plaats een lezing van Odin Essers over de manier waarop in het onderwijs informatievaardigheden – met Wikipedia als belangrijke bron – gecombineerd kunnen worden met het op Wikipedia publiceren van informatie uit lokale bronnen.
De workshops bieden nog meer keuze. Zo is er een vorig jaar heel goed beoordeelde, maar toen nog niet zo goed bezochte, workshop over gebruik van Wikidata als databron, om feitelijk gegevens aan te ontlenen of om er juist gegevens aan toe te voegen.
SPARQL is een algemene zoektaal voor linked open data bronnen. Dat hoeft niet direct voor alleen Wikimedia-gerelateerde zaken te zijn, maar Wikidata is wel een heel belangrijke (en zeer omvangrijke) bron om SPARQL zoekacties op los te laten.
In dit verband willen we dan ook nog even OpenRefine noemen. Dat is een ook weer algemener tool voor het bewerken en opschonen van datasets. Maar daarvoor geldt eveneens dat het heel nuttig in combinatie met Wikidata kan worden toegepast.
FELNET, Ellipsgebouw, Brussel, donderdag 24 november 2022
Op donderdag 24 november trok docent Stijn Meersseman naar Brussel voor een studiedag georganiseerd door FELNET, een samenwerkingsverband van bibliotheken, documentatie- of informatiecentra, informatheken of onder welke benaming ze ook operationeel zijn, met een hoofd- of deelcollectie “omgeving” (dit is ruimer dan enkel milieu-informatie).
Met een verwijzing naar de informatiebubbel (waar massa’s info met gelijkaardige strekking samenkomt) en de informatiesilo’s waar veel content opgesloten zit (bv. achter de betaalmuur van een uitgever), was het centrale thema “open science”. Op zich een term die vele ladingen dekt. Tegenwoordig worden onder “open science” verstaan, alle aspecten en onderdelen van modern onderzoek waarbij gepoogd wordt om die zo open en transparant mogelijk te laten verlopen. Doel is de controleerbaarheid van onderzoek verhogen, maar tegelijk ook onderzoeksresultaten EN bronnen uitwisselbaar te maken waardoor nieuw onderzoek op bestaande gegevens makkelijker moet worden. Het ultieme doel van “open science” is het stimuleren van onderzoek door eerder onderzoek zo toegankelijk mogelijk te maken, vrij van hindernissen en drempels.
Het gaat daarbij niet enkel om de traditionele “open access” (=vrij en gratis beschikbaar zijn van onderzoeksresultaten, boeken, artikels), maar ook over “open source”(voor software), open peer review (transparante wetenschappelijke controle over onderzoek), “open data” (toegankelijkheid van onderzoeksdata), “open educational resources of OER” (vrij te delen onderwijsbronnen), “citizen science” (onderzoek met medewerking van het publiek) en nog veel meer.
Inge Van Nieuwerburgh gaf een mooi overzicht van allerlei initiatieven en hun samenhang. Op internationaal vlak heeft UNESCO naar aanleiding van de COVID-crisis een duidelijke aanbeveling gedaan om meer in te zetten op open sciences, in de strijd tegen o.a. Corona. Op Europees niveau ontwikkelt zich stilaan de EOSC (European Open Science Cloud), een platform dat de samenwerking op EU-vlak moet samenbrengen en stimuleren. Op Vlaams niveau is er de Flemish Open Science Board (FOSB) en het Flemish Research Data Network (FRDN). En tegelijk probeert men wereldwijd met Coalition-S via een samenwerking van financiers van onderzoek zoveel mogelijk publicaties standaard in open access te krijgen. Er beweegt dus op alle niveau’s wereldwijd één en ander op vlak van Open Science.
De voornaamste trends dezer dagen zijn:
Joost van de Walle, emeritus, is als Open Science ambassador voor KULeuven actief en promoot dus actief open science in academische kringen in België. Hij had het vooral over de cultuuromslag die nodig is om werkelijk open science te kunnen bedrijven. Hij verwees o.a. naar een basisartikel over “science as a global public good” van G.S. Boulton. Maar ook UNESCO heeft een aantal aanbevelingen gedaan die de moeite waard zijn om eens na te lezen.
Laura Mesotten van KULeuven gaf een overzicht van de alternatieven die er zijn om open access toch gefinancierd te krijgen en ze vermeldde enkele interessante initiatieven in de sfeer van Diamond Open access:
De beweging naar meer open science heeft echter een paar gevolgen, o.a. op vlak van fake News. Journalist Rien Emmery van o.a. Knack en VRT NWS, bood een inkijk in hoe fake news ontstaat, en hoe het verspreid geraakt. En hij stelde ook de vraag kunnen we, of moeten we, daar iets aan doen. Er is volgens hem gigantisch veel misinformatie te vinden en wel om tal van redenen:
Een pasklare oplossing is er niet. Het is ook maar de vraag of we echt iets aan de onwil van een kleine minderheid kunnen doen. Complotdenkers zullen er altijd zijn, de meerderheid denkt wel nog correct. Een deel van de oplossing zit in een betere wetenschapscommunicatie, zowel bij onderzoekers als bij journalisten….
De rest van de dag werd gevuld met een hele reeks praktijkcases met projecten, platforms en organisaties die een rol spelen in, of bezig zijn met, open science en alle aspecten ervan.
Inge Van Nieuwerburgh, sedert een jaar voorzitter van OPENAIRE, had het over het Europese niveau met o.a. EOSC (European Open Science Cloud) (zie ook http://openaire.eu, http://eosc.eu, https://zenodo.org (een open data repository)). Ilse De Bal concentreerde zich dan op wat op Vlaams niveau gebeurt rond open Science, meer bepaald het FRIS (Flanders Research Information Space, op https://researchportal.be/nl). Met Anneleen Baerts werd dan verder ingezoomd op het niveau van de Universiteit Antwerpen en haar Antigoon onderzoeksdatabank.
Een interessante bijdrage was die van Brecht Van de Vyvere, die vertelde over de Vlaamse data space en de link met Solid (het project van o.a. Tim Berners-Lee om het internet meer privacybestendig te maken) en LDES (Linked Data Event Streams.
De laatste lezingen spitsten zich toe om heel concrete toepassingen binnen instellingen of sectoren:
Stijn Meersseman Faculteitsbibliothecaris Politieke en Sociale Wetenschappen UGent
Met het starterspakket kun je vrijblijvend en gratis kennismaken met jouw beroepsvereniging, de VVBAD. Zo mag je het volgende in jouw bus verwachten: De laatste uitgave van het vakblad META, een informatiefolder over wat VVBAD voor jou kan betekenen en een brief van de voorzitter van jouw sectie met meer uitleg over de werking.
Op 19 en 20 oktober 2023 vindt Informatie aan Zee plaats, met als thema Impact. Maken we het verschil? Maak het verschil! Heb jij een onderwerp dat de informatiesector aanbelangt? Laat het de VVBAD weten tegen 29 januari 2023.
Op 8 maart 2023 start de nieuwe opleiding digitale-inclusiecoach. In deze opleiding leer je alle knepen van het vak en bereid je een beleidsnota en actieplan over digitale inclusie voor. Je kan je nu al inschrijven op de interesselijst en aangeven welke locatie je voorkeur heeft. Je krijgt dan als eerste de kans op definitief in te schrijven.